هنر پتینه چیست | آشنایی با سبک‌ها و روش‌های مختلف پتینه‌کاری
پتینه؛ اتصال شکوه گذشته به هنر مدرن
پتینه (Patina) در لغت به معنای کهنگی، زنگار و خوردگی سبز رنگی است که در روی فلز مس ایجاد می‌شود. هنر پتینه یا پتینه‌کاری، هنری با اصالت ایتالیایی و به معنای به‌کارگیری روش‌هایی برای کهنه کردن اجسام، اشیا هنری و سطوح مختلف است. در پتینه‌کاری به کمک رنگ‌های پوشاننده، تیره کننده، روشن کننده، مات کننده و متریال‌های دیگر به اشیا و سطوح، حالتی کهنه و آنتیک داده می‌شود.
کاربرد هنر پتینه
دو کاربرد رایج در هنر پتینه وجود دارد؛ یکی از آن‌ها کهنه‌نمایی لوازم نو برای ایجاد سبکی متفاوت و یادآوری شکوه گذشته در دکوراسیون فضاهای داخلی و بیرونی است. کاربرد دوم استفاده از روش‌های پتینه‌کاری به عنوان پوشش هنری روی سطح دیوارها در ساختمان است. در این کاربرد از انواع رنگ‌های روغنی، آکریلیک و پلاستیک و انواع متریال‌ها برای ایجاد بافت و سطوح برجسته استفاده می‌شود.
سبک‌های هنر پتینه
دسته‌بندی اصلی هنر پتینه دو سبک کلاسیک و مدرن است. پتینه‌کاری کلاسیک چه بر روی دیوار و چه بر روی اشیا با هدف ایجاد نمایی کهنه انجام می‌شود. شما به‌راحتی می‌توانید با استفاده از روغن مخصوص شاپون یا شاپان، به سطوح بسیاری از اجسام در منزل، نمایی کهنه بدهید. برخی از روش‌های دیگر در سبک پتینه کلاسیک عبارتند از:
- استفاده از سطوح برجسته با نمای سنگ در فضاهای داخلی
- ایجاد نقوش آجر با رنگ روی دیوار
- ایجاد نقش ترک خوردگی با رنگ، روی دیوار
- ایجاد طرح چوب با رنگ روی دیوار یا سطوح وسایل منزل
- استفاده از ورق طلا یا طلایی‌رنگ بر روی سطوح مختلف
- ایجاد بافت روی دیوار و سطوح مختلف
- استفاده از نقوش فرشته و گل و بوته در معماری داخلی
پتینه‌کاری مدرن طیف وسیعی از روش‌ها را دربرمی‌گیرد. پیشرفت فناوری و روش‌ها در معماری نوین باعث ابداع سبک‌های مختلفی با استفاده از متریال‌های مختلف شده است. در این سبک از هنر پتینه تمرکز هنرمندان پتینه‌کار بر روی ایجاد افکت‌های مختلف روی سطوح است که جلوه‌ای زیبا به آن‌ها می‌بخشد
انواع روش‌ها و تکنیک‌های پتینه‌کاری
هنر پتینه به‌دلیل تنوع بالای محصولات تولیدی و ایجاد نقوش مختلف با متریال‌های متعدد، امکان سفارشی‌سازی بالایی دارد؛ به‌همین دلیل طیف گسترده‌ای از سلیقه‌ها را پوشش می‌دهد. در ادامه با برخی از روش‌ها و تکنیک‌های هنر پتینه آشنا می‌شویم.
روش رنگآمیزی در پتینه‌کاری
در این روش از انواع رنگ‌ها و متریال‌ها برای ایجاد بافت و رنگ مورد نظر روی سطوح مختلف استفاده می‌شود. ابزارهای متعددی برای روش رنگآمیزی پتینه استفاده می‌شود که از جمله آن‌ها می‌توان به: پارچه، کاغذ، قلم‌مو و اسفنج اشاره کرد.
روش رنگ‌برداری در پتینه‌کاری
در این روش به‌جای رنگآمیزی سطوح، تلاش می‌شود تا بخش‌هایی از رنگ موجود روی سطوح را دچار خوردگی کنیم؛ یعنی بخشی از رنگ موجود از روی سطح مورد نظر برداشته می‌شود. در این روش هم از ابزارهای مانند کاغذ، اسفنج و پارچه استفاده می‌شود.
تکنیک پتینه‌کاری با اسفنج
اسفنج‌ها ساختار ویژه‌ای دارند که استفاده از آن‌ها برای هنر پتینه را بسیار مطلوب می‌کند. راحتی و سادگی این تکنیک و نتایج دلخواه آن باعث شده است در هر دو سبک مدرن و کلاسیک پتینه‌کاری مورد استفاده قرار گیرد. گاهی ابتدا سطح دیوار مورد نظر نقاشی می‌شود و بعد از آن از اسفنج آغشته به رنگ برای ایجاد نقوشی تصادفی یا دارای الگو استفاده می‌شود. گاهی نیز بدون نقاشی کردن دیوار، مستقیما از اسفنج آغشته به رنگ استفاده می‌شود.
از اسفنج در هر دو روش رنگآمیزی و رنگ‌برداری استفاده می‌شود. فقط در تکنیک رنگآمیزی با اسفنج، دقت داشته باشید که اسفنج، مقدار زیادی از رنگ را به خود جذب نکرده باشد، زیرا چکیدن رنگ باعث پایین آمدن کیفیت کار می‌شود.
تکنیک پتینه‌کاری با پارچه
در تکنیک پتینه‌کاری با پارچه از انواع پارچه‌های نخی و پلاستیکی استفاده می‌شود. دو شیوه برای استفاده از پارچه در هنر پتینه وجود دارد؛ یکی برای رنگآمیزی و یکی برای رنگ‌برداری. در روش رنگ آمیزی ابتدا دیوار مورد نظر را رنگآمیزی می‌کنند و سپس تکه‌ای پارچه مچاله شده و آغشته به رنگی دیگر را با ضربات آهسته و مدام روی همان دیوار می‌زنند.
در روش رنگ‌برداری با پارچه ابتدا دیوار رنگ می‌شود و سپس پارچه مچاله شده و بدون رنگ را با ضربان آهسته و پیاپی روی بخش‌های مختلف دیوار می‌زنند. با این شیوه بخشی از رنگ روی دیوار برداشته یا به اصطلاح زخمی می‌شود و طرح و نقوشی زیبا و تصادفی روی دیوار ایجاد می‌شود.
پتینه‌کاری در فضاهای داخلی ساختمان
از تکنیک‌ها و شیوه‌های پتینه‌کاری در تمامی سطوح دیوارها و حتی سقف فضاهای داخلی ساختمان می‌توان استفاده کرد. برای این کار ابتدا نوع کاربری فضا را در نظر بگیرید و سپس رنگ و تکنیک مناسب را انتخاب کنید. اگر فضایی که انتخاب می‌کنید مقیاس بزرگی دارد، بهتر است از طرح‌های ساده بهره بگیرید. راهروهای ساختمان مکان‌های مناسبی برای پتینه‌کاری برجسته با بافت ریز هستند. از تابلوهای پتینه و اشیا پتینه‌کاری شده نیز می‌توانید در دکوراسیون داخلی استفاده کنید.
یکی از مزایای هنر پتینه در دکوراسیون داخلی این است که روی انواع مصالح و سطوح مانند: چوب، سنگ، سفال، بتن، فلزات و گچ قابل اجرا است. تکنیک‌های پتینه می‌توانند جلایی کهنه و جلوه‌ای قدیمی به انواع اشیا منزل بدهند. برخی از این اشیا عبارتند از: لباس، درب کمدهای دیواری، درب اتاق‌ها، چوب لباسی، گلدان، بوم نقاشی، صندلی، قاب آینه و میز.
موادی که برای اجرای هنر پتینه به کار می‌روند نیز تنوع بالایی دارند. این مواد را می‌توان به دو گروه طرح یا بافت و رنگ تقسیم کرد. آب، رقیق کننده‌ها، خمیرهای مخصوص، روغن‌های مخصوص، پارچه، اسفنج، کاغذ، پلاستیک، شابلون، قلم مو، غلتک رنگ و انواع رنگ‌ها از حمله مواد قابل استفاده در هنر پتینه هستند.
